Wątroba to jeden z najważniejszych narządów w organizmie człowieka – spełnia ponad 500 funkcji[1]. W ramach kampanii edukacyjnej „Szczęśliwa wątroba, szczęśliwy Ty”, której inicjatorem był lek Essentiale® Forte i firma Sanofi, Polacy mogli skorzystać ze specjalnie przygotowanego na platformie kampanii internetowego narzędzia – Ogólnopolskiego Testu Wątroby. było to pierwsze duże badanie, oceniające epidemiologię czynników ryzyka różnych chorób wątroby, w warunkach polskich. Dane z testu posłużyć mogą do analizy kondycji wątroby Polaków.
Każdy, kto chciał bez wychodzenia z domu sprawdzić, czy jego wątroba potrzebuje wsparcia, mógł odwiedzić stronę kampanii www.szczesliwawatroba.pl i odpowiedzieć anonimowo na piętnaście prostych pytań, dotyczących stylu życia i czynników ryzyka chorób wątroby. W teście wzięło udział 57 505 osób z całej Polski!
Dostarczone przez respondentów odpowiedzi, posłużyły do stworzenia analiz czynników ryzyka rozwoju chorób wątroby w społeczeństwie polskim[2]. Na podstawie wyników ankiety powstało opracowanie „Epidemiologia czynników ryzyka różnych chorób wątroby w warunkach polskich na podstawie ankiety internetowej” jego autorami są dr n. med. Jan Gietka z Wojewódzkiego Szpitala Zakaźnego w Warszawie, Poradni Chorób Wątroby Hepatolodzy w Warszawie oraz dr n. ekonomicznych Marcin Chlebus, z Zakładu Finansów Ilościowych, Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Niepokojące dane związane są z deklarowanym wzrostem masy ciała w ciągu ostatnich pięciu lat – waga zwiększyła się aż u 55,2% respondentów, w tym u 10,5% o ponad 10 kg (u 18,5% osób zmniejszyła się, u 26,3% pozostała taka sama). Największy odsetek osób z przyrostem masy ciała stanowią mężczyźni w wieku 18-40 lat (60,5%).
Kolejne wynikające z analizy dane dotyczą aktywności fizycznej. Okazuje się, że ponad połowa osób (50,8%) wypełniających ankietę, poświęcała na wysiłek fizyczny mniej niż 1 godzinę tygodniowo (w tym ponad 61% kobiet w wieku 40 – 50 lat). Najwięcej czasu na aktywność, bo ponad 3 godziny, przeznaczały kobiety w wieku powyżej 60 lat (18,7%) oraz młodzi mężczyźni w wieku 18-30 lat (31,9%).
Badanie wykazało również wysoką zależność pomiędzy aktywnością a wskaźnikiem BMI. W grupie osób z otyłością olbrzymią było jedynie 8,2% osób, poświęcających na wysiłek więcej niż 3 godziny tygodniowo, zaś aż 71,2% z aktywnością mniej niż 1 godzina. Wskazuje to na spadek aktywności wraz ze wzrostem BMI, co wydaje się być poważnym zagrożeniem zdrowotnym, nie tylko dla zdrowia wątroby.
Trochę lepiej prezentuje się kwestia częstotliwości spożywanych dziennie posiłków – badanej grupie nie zdarza się bardzo często spożywanie mniej niż 3 posiłków dziennie. Jednak wciąż codziennie lub prawie codziennie do takiej sytuacji dopuszcza prawie jedna trzecia (32,2%) kobiet (najwięcej w wieku 18-40 lat: 11,4%) oraz aż 38,8% mężczyzn (najwięcej w wieku 40-60 lat: 13,3%).
Zdecydowanie gorsza sytuacja ma związek ze spożyciem cukrów. Aż 68,7% badanych deklaruje, że słodzone napoje, ciasta, słodycze lub desery przyjmuje kilka razy w tygodniu.
Najwięcej cukru spożywają osoby w wieku 18 – 40 lat (72,7%). Do zastanowienia pozostaje fakt związku pomiędzy spożywaniem cukrów a wskaźnikiem BMI – z badania wynika, że nie unikają go również osoby z BMI wskazującym na nadwagę: 67,7%, otyłość: 68,2% oraz otyłość olbrzymią (BMI 40+ kg/m2): aż 68,6%!
Na podstawie zrealizowanego w 2017 r. badania on-line Ogólnopolski Test Wątroby wykazano, że zbyt wysokie BMI, będące czynnikiem ryzyka niealkoholowej choroby wątroby ma 56,7% osób, które wypełniły ankietę. Niepokojąco wyglądają również odpowiedzi na pytania o zmianę masy ciała – ponad 55% ankietowanych w tym okresie przytyło, w tym prawie jedna piąta zwiększyła masę ciała o ponad 10 kg.
Problemem okazuje się również brak ruchu – wytyczne Europejskiego Towarzystwa Badań nad Chorobami Wątroby (EASL) zalecają podejmowanie aktywności fizycznej przez 150-200 minut na tydzień, w kilku sesjach. Ma to zapobiegać wystąpieniu niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby. Zalecenie to wypełniło ogółem jedynie 21% respondentów, w tym tylko 15,4% z otyłością, u których częstość występowania NAFLD (non-alcoholic fatty liver disease, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby) wynosi 70%.
Podsumowując należy stwierdzić, że odsetek osób wypełniających ankietę, u których występują czynniki ryzyka chorób wątroby jest znaczny. Niewielki procent badanych stosuje się do zaleceń dotyczących zdrowych dla wątroby nawyków, związanych z trybem życia. Jeżeli wyniki innych badań populacyjnych okazałyby się podobne, można spodziewać się, że ze względu na obserwowaną dużą liczbę osób z nadwagą i otyłością i brak aktywności fizycznej – podobnie jak w innych krajach rozwiniętych – zwiększy się liczba osób ze stłuszczeniową chorobą wątroby.
[1] Rózga J i wsp. Co nowego w leczeniu wątrobowozastępczym? Hepatologia 2014; 14: 139-148.
[2] Analizy przygotowane na podstawie wyników Ogólnopolskiego Testu Wątroby na dzień 31.10.2017., Chlebus M., Zakład Finansów Ilościowych, Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warszawski. Data on file.
Źródło: http://newsrm.tv/
