Dnia 29 czerwca 2011 r. w Klinice Neurochirurgii 10 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką w Bydgoszczy prof. dr hab. Marek HARAT przeprowadził pierwszy w Polsce zabieg wszczepienia stymulatora do głębokich obszarów mózgu u pacjentki z zaburzeniami obsesyjno – kompulsywnymi.
Zaburzenia obsesyjno – kompulsywne są stanami chorobowymi charakteryzującymi się występowaniem obsesji, kompulsji, lęku oraz obniżonego nastroju.
Obsesja to nawracające, uporczywe, bez udziału woli danej osoby, a nawet wbrew jej wysiłkom przeciwstawiania się, myśli, impulsy lub wyobrażenia. Mogą występować jako obsesyjne myśli, luminacje (zmartwienia dotyczące błahych, nierealnych bądź absurdalnych spraw), wątpliwości, impulsy, fobie oraz rytuały.
Kompulsje są powtarzającymi się, bezcelowymi, stereotypowymi zachowaniami, wykonywanymi w określony sposób i w ustalonym porządku. Pacjent ma świadomość ich bezsensowności, lecz odczuwa silny przymus ich wykonania. Powstrzymywanie kompulsji wiąże się z narastaniem niepokoju i lęku. Może to być przymus np. wielokrotnego mycia rąk łączący się z natrętnymi myślami na temat zabrudzenia się i zakażenia. Częstość ich występowania w zależności od regionu geograficznego wynosi 0.7-2.1 % populacji, co znaczy, że jest częstszy niż schizofrenia, napady paniki, ale również choroby naczyniowe mózgu i guzy glejowe mózgu.
Największe ryzyko wystąpienia zaburzeń obsesyjno – kompulsywnych występuje pomiędzy 10-19 rokiem życia i dotyczy w tym samym stopniu obu płci.
Podstawą leczenia jest farmakoterapia oraz psychoterapia. Lekooporność, czyli brak możliwości kontrolowania objawów choroby, pomimo zastosowania wszechstronnej farmakoterapii i psychoterapii dotyczy ok. 15-30% wszystkich cierpiących na to schorzenie pacjentów.
W grudniu 2002 roku w Klinice Neurochirurgii 10 Wojskowego Szpitala Klinicznego w Bydgoszczy wykonano pierwszy w Polsce zabieg obustronnej przedniej cingulotomii.
W przypadku lekoopornych zaburzeń kompulsywno – obsesyjnych zostały ustalone zasady kwalifikacji pacjentów do tych zabiegów oraz komisje, które oceniają prawidłowość dotychczasowego leczenia farmakologicznego i psychoterapii pacjentów kierowanych na te zabiegi. Dotychczas wykonano czternaście takich operacji. Polegały one na wytworzeniu ognisk zniszczenia o wielkości około 0.5cm / 1.5cm w ilości 2-4 w obu zakrętach obręczy.
Wraz z rozwojem neuromodulacji w schorzeniach neurologicznych takich jak: choroba Parkinsona, dystonia, mózgowe porażenie dziecięce i padaczka, wzrastało zainteresowanie zabiegami polegającymi na wszczepieniu stymulatorów do głębokich obszarów mózgu, również w zaburzeniach sfery psychicznej. Pacjentka, która będzie operowana w tutejszej Klinice w dniu 29.06. bieżącego roku przeszła kwalifikację i zastała skierowana na zabieg operacyjny przez prof. Janusza Rybakowskiego szefa Kliniki Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Ze względu na unikalność tego zabiegu- jest to pierwszy zabieg w Polsce i wykonano dotychczas niewiele takich operacji na świecie, otrzymaliśmy zgodę na wykonanie tej operacji od Komisji Bioetycznej, działającej przy Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Operacja polega na obustronnym zaimplantowaniu elektrod do jądra półleżącego. Jest to niewielka struktura położona w głębokich obszarach mózgu, która pełni ważną rolę w „układzie nagrody”. Obszar ten wykorzystywany jest również w pionierskich operacjach leczenia uzależnień od alkoholu bądź heroiny. Elektrody połączone są podskórnie z generatorem impulsów. Niewielki prąd wytworzony w generatorze impulsów powoduje zablokowanie pobudzeń przechodzących przez jądro półleżące i w ten sposób dochodzi do przerwania patologicznych łuków pobudzeń, powodujących wystąpienie obsesji i kompulsji. W tej metodzie bardzo istotne znaczenie ma to, że nie wytwarzamy żadnych ognisk zniszczenia, które mogłoby spowodować wystąpienie jakichkolwiek objawów ubocznych. Wyłączenie stymulatora powoduje powrót do stanu wyjściowego, jaki był przed leczeniem. Pacjent dysponuje programatorem zewnętrznym, który pozwala mu na współ uczestniczenie w procesie leczenia, czyli wyłącza i włącza stymulator. Głęboką stymulacją mózgu dotychczas w tutejszej Klinice byli leczeni pacjenci z chorobą Parkinsona, dystonią, mózgowym porażeniem dziecięcym i ciężkimi postaciami bólów neuropatycznych pochodzenie ośrodkowego. Było to w sumie ok. 140 pacjentów. Największa grupa pacjentów leczona metodą obustronnej głębokiej stymulacji mózgu z powodu zaburzeń obsesyjno- kompulsywnych była leczona w Klinice Neurochirurgii w Bonn i było to około 20 pacjentów oraz z Amsterdamie 16 pacjentów.
